วันที่ 24 ตุลาคม 2562 นายวัลลภ นาคบัว ผู้อำนวยการสำนักงานกิจการยุติธรรม มอบหมายให้ นางสาวนันทรัศมิ์ เทพดลไชย รองผู้อำนวยการสำนักงานกิจการยุติธรรม และ เจ้าหน้าที่ส่วนนโยบายและยุทธศาสตร์ยุติธรรมชุมชนและยุติธรรมจังหวัด (สชจ.) เข้าร่วมประชุมกับคณะอนุกรรมาธิการด้านสิทธิมนุษยชนและสิทธิเสรีภาพ ในเวลา 09.30 น. ณ ห้องประชุม หมายเลข 2403 ชั้น 24 อาคารสุขประพฤติ ถนนประชาชื่น บางซื่อ กรุงเทพมหานคร โดยมีท่านสุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ เป็นประธานการประชุม สรุปสาระสำคัญในส่วนที่เกี่ยวข้องได้ดังนี้
ช่วงที่ 1 สกธ. รายงานสภาพทั่วไปของการดำเนินงานด้านยุติธรรมชุมชน
1. สำนักงานยุติธรรมจังหวัด (สยจ.) มีการจัดตั้ง 2 แบบ คือ
1) มีโครงสร้างฯ เป็นส่วนราชการบริหารส่วนภูมิภาค ภายใน สป.ยธ. จำนวน 18 แห่ง (18 จังหวัด) ทำหน้าที่ประสานการบริหารราชการและปฏิบัติหน้าที่อยู่ในหน้าที่และอำนาจของกระทรวงยุติธรรมในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ได้แก่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดนครปฐม จังหวัดราชบุรี จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดสุราษฎร์ธานี จังหวัดภูเก็ต จังหวัดยะลา จังหวัดชลบุรี จังหวัดปราจีนบุรี จังหวัดอุดรธานี จังหวัดสกลนคร จังหวัดขอนแก่น จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดเชียงราย จังหวัดพิษณุโลก และจังหวัดนครสวรรค์
2) มีการแบ่งเป็นโครงสร้างภายใน สป.ยธ. เพื่อจัดตั้งเป็น สำนักงานยุติธรรมจังหวัด จำนวน 63 แห่ง (58 จังหวัด 5 สาขา) มีผู้อำนวยการสำนักงานคุมประพฤติจังหวัด ปฏิบัติหน้าที่ ผู้อำนวยการสำนักงานยุติธรรมจังหวัด อีกหน้าหนึ่ง
– มีการจัดตั้งคณะกรรมการบริหารงานยุติธรรมระดับจังหวัด (กพยจ.) ครบทั้ง 76 จังหวัด ตามมติ ครม.เมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม 2560 โดยให้ผู้ว่าราชการจังหวัดยุติธรรมจังหวัดเป็นผู้แต่งตั้ง และให้ยุติธรรมจังหวัดเป็นฝ่ายเลขานุการ
โดยมีงานบริการของกระทรวงยุติธรรม ดังนี้
(1) การช่วยเหลือทางการเงินแก่ผู้เสียหาย และจำเลยในคดีอาญา
(2) การให้บริการกองทุนยุติธรรม (ช่วยเหลือค่าทนายความ ค่าธรรมเนียมศาล และประกันการปล่อยตัวชั่วคราว)
(3)การให้คำปรึกษาทางกฎหมาย
(4) การคุ้มครองพยานในคดีอาญา
(5) การไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาท
(6) การรับเรื่องราวร้องทุกข์ และร้องเรียน
(7) การช่วยเหลือประชาชนด้านอื่นๆ ให้เข้าถึงการบริการพื้นฐานภาครัฐ
2. ศูนย์ยุติธรรมชุมชน (ศยช.) กำหนดให้มีสถานที่ตั้งอยู่ในที่ทำการองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้น โดยมีจำนวนทั้งสิ้น 7,783 ศูนย์ และมีหน้าที่ ดังนี้
(1) การเฝ้าระวังและป้องกันอาชญากรรม
(2) การรับเรื่องร้องเรียนหรือร้องทุกข์
(3) ไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาท
(4) ให้ความช่วยเหลือ ดูแล ผู้ทีได้รับความเสียหายหรือได้รับผลกระทบจากอาชญากรรม
(5) คืนคนดีกลับสู่สังคม
– ทั้งนี้มีการอบรม คกก.ศยช. เพื่อเพิ่มศักยภาพในการให้บริการประชาชน โดยในปีงบประมาณ พ.ศ.2561-2562 แล้ว จำนวน 5,286 ศูนย์ คงเหลือ ศยช.ที่จะอบรมในปีงบประมาณ พ.ศ.2563 รวมจำนวนทั้งสิ้น 2,497 ศูนย์
3. การให้บริการช่วยเหลือประชาชนตามโครงการ Justice Care ซึ่งเป็นการการช่วยเหลือเหยื่อ ผู้เสียหาย และผู้ไม่ได้รับความเป็นธรรมแบบบูรณาการ ภายใต้แนวคิด ยุติธรรมใส่ใจ 24 ชั่วโมง โดยได้ดำเนินการช่วยเหลือประชาชนในปีงบประมาณ พ.ศ.2562 รวมจำนนทั้งสิ้น 1,244 เรื่อง
4. การสร้างช่องทางการให้บริการประชาชนผ่านแอพพลิเคชั่น Justice Care เพื่อให้คณะกรรมการศูนย์ยุติธรรมชุมชนและประชาชนทั่วไปสามารถยื่นเรื่องร้องเรียนร้องทุกข์ และสามารถตรวจ สอบสถานะการขอรับความช่วยเหลือผ่านทางโทรศัพท์มือถือ
ช่วงที่ 2 เป็นการตอบข้อซักถามของคณะอนุกรรมาธิการ
(1) กระทรวงยุติธรรมมีกฎหมายอะไรที่จะขับเคลื่อนงานของ ศยช.
– ขณะนี้ สกธ. และ สป.ยธ. อยู่ระหว่างจัดทำร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ยุติธรรมชุมชน เพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนงานยุติธรรมชุมชนในภาพรวมทั้งระบบ
(2) กลไก กพยจ.มีความเชื่อมโยงอย่างไรบ้าง
– กพยจ. จะมี ศยช.เป็นกลไกการขับเคลื่อนงานยุติธรรมในระดับพื้นที่หมู่บ้าน ชุมชน ภายใต้การกำกับดูแลของ สยจ.ของพื้นที่จังหวัดนั้นๆ ทั้งนี้ กพยจ.จะไม่ใช่คณะอนุภายใต้ กพยช. แต่จะให้ สกธ.เป็นผู้ถ่ายทอดนโยบายจากส่วนกลางลงสู่ภูมิภาคผ่าน สยจ.เพื่อเสนอต่อที่ประชุม กพยจ.ต่อไป
(3) ขอให้กระทรวงยุติธรรมยกระดับการขับเคลื่อนงานของกระทรวงในพื้นที่ จชต.
– ยธ.มีหน่วยงานที่ขับเคลื่อนภารกิจของ ยธ.ใน จชต.อยู่แล้วคือ ส่วนนโยบายและยุทธศาสตร์ความมั่นคง ซึ่งรับผิดชอบในภาพรวมการขับเคลื่อนภารกิจทั้งหมด โดย สกธ.จะรับไปหารือเพื่อดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องต่อไป (ทั้งนี้ มนินธ์ ได้รับไปหารือกับ ปยธ.)
ช่วงสุดท้าย ท่านประธานได้เน้นย้ำให้กระทรวงยุติธรรมทำงานด้านยุติธรรมชุมชนต่อไปเพราะเป็นงานที่น่าภาคภูมิใจที่สามารถช่วยเหลือประชาชนได้อย่างดียิ่ง และถ้ามีปัญหา อุปสรรค ให้แจ้งมาที่คณะอนุกรรมาธิการฯ เพื่อที่จะสามารถช่วยกันแก้ไขปัญหา และขับเคลื่อนงานด้านยุติธรรมชุมชนได้ต่อไป